23.02.2023
Palmitynian retinylu
Palmitynian retinylu jest jedną z form witaminy A, która ma znaczenie dla wielu procesów fizjologicznych zachodzących w organizmie, a ze względu na korzystny wpływ na skórę znajduje zastosowanie w wielu produktach kosmetycznych. Retinol jest chętnie wykorzystywany, ponieważ regeneruje naskórek i wzmacnia włókna kolagenowe, jednak może powodować wystąpienie reakcji alergicznej. Jak działa retinyl palmitate i inne pochodne witaminy A? W jakich sytuacjach zalecane jest stosowanie witaminy A na skórę, a kiedy wybrać suplementację od środka? Sprawdzamy, jak najskuteczniej uzupełnić braki witaminy A w organizmie.
Spis treści
Witamina A i jej pochodne
Witamina A oznacza kilka substancji o podobnej budowie, spośród których najwyższą aktywność biologiczną wykazuje all-trans retinol. Najczęściej występuje w postaci estrów, takich jak palmitynian, czyli retinyl palmitate. W procesie utleniania retinolu, czyli podstawowej formy witaminy A, powstaje z kolei aldehyd – retinal, a następnie kwas retinowy. Szeroka grupa retinoidów oznacza zarówno naturalne, jak i syntetyczne pochodne retinolu, które charakteryzują się aktywnością witaminy A. Podczas przyjmowania retinoidów niewskazana jest zwiększona ekspozycję promieni ultrafioletowych. Działanie promieni słonecznych może prowadzić do powstawania podrażnień.
Witamina A odgrywa istotną rolę w procesie syntezy hormonów steroidowych, podziałów komórkowych i prawidłowego stanu nabłonków. Witamina A uczestniczy w procesie gojenia ran, pobudza szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek i wspiera odporność komórkową i humoralną. Metabolizm związków z grupy retinoidów odbywa się głównie w wątrobie. Retinol jest magazynowany w wątrobie, najczęściej w formie estru, jakim jest palmitynian retinylu. Jest on stopniowo uwalniany do organizmu w miarę zapotrzebowania na ten związek.
Palmitynian retinylu – zastosowanie w kosmetyce
Retinole są coraz częściej stosowane w kosmetyce ze względu na swój korzystny wpływ na procesy regeneracji naskórka, redukcję widoczności przebarwień i oznak starzenia. W kosmetykach jednak najczęściej wykorzystuje się podstawową formę witaminy A, czyli czysty retinol, retinal lub palmitynian retinylu, który dopiero w skórze przekształca się w aktywne formy. Czysty retinol to najsilniejszy związek wykorzystywany w kosmetykach, a palmitynian retinylu to najdelikatniej działająca forma witaminy A. Nie wpływa na skórę drażniąco, ale jednocześnie wykazuje mniejszą aktywność.
Jak retinoidy wpływają na skórę?
Udowodniono, że retinoidy rozpuszczalne w tłuszczach dobrze wnikają w warstwę rogową naskórka, z kolei w niewielkim stopniu docierają do skóry właściwej i tkanki podskórnej. Retinoidy:
Skutkiem działania retinoli jest wzmocnienie warstwy rogowej naskórka, a w efekcie odbudowa funkcji ochronnych skóry i redukcja przeznaskórkowej utraty wody. Mechanizmy działania retinolu sprawiają, że jest to substancja, która poprawia koloryt skóry, likwiduje przebarwienia, a przy dłuższym stosowaniu dostaje się do głębszych warstw i zaczyna działać w skórze właściwej. Ujędrnia i powoduje wygładzenie drobnych zmarszczek.
Czy palmitynian retinolu może podrażnić skórę?
Jak wspomnieliśmy, palmitynian retinylu to najdelikatniejsza forma witaminy A wykorzystywana w kosmetyce. Może znakomicie odżywić skórę, a stosowanie preparatów z dodatkiem tego składnika wygładza i odmładza skórę, uczestniczy w produkcji kolagenu. Należy jednak mieć świadomość, że pochodne witaminy A mogą wywoływać podrażnienie, szczególnie na początku stosowania kuracji. Naskórek może zacząć się złuszczać, czerwienić i znacznie przesuszać.
Z tego względu specjaliści zalecają budowanie stopniowej tolerancji na retinole. W praktyce oznacza to, że powinniśmy rozpocząć kurację od niższych stężeń, a także od najłagodniejszych w działaniu form retinolu. Najpierw wprowadźmy kosmetyk z retinolem do rutyny pielęgnacyjnej 1-2 razy w tygodniu, stopniowo zwiększając częstotliwość. Należy regularnie obserwować reakcję skóry. Dyskomfort mija wraz z upływem czasu, a przy stosowaniu systematycznym składnik będzie korzystnie działać w naszej skórze i wspierać procesy złuszczania, wydzielania sebum i poprawiać odżywienie skóry. Reakcja skóry na kosmetyki z retinolem jest uzależniona od cech osobniczych, a tolerancja może pojawić się po okresie 2-12 tygodni.
Palmitynian retinolu w ciąży
Choć, jak potwierdzają badania, retinol wzmacnia włókna kolagenowe i regeneruje naskórek, co jest korzystnym efektem, należy zachować ostrożność w jego stosowaniu w przypadku kobiet w ciąży. W literaturze znajdujemy potwierdzenie, że retinol w czystej postaci przyjmowany doustnie może działać szkodliwie na płód. Co prawda nie zostało to potwierdzone dla zastosowania zewnętrznego, jednak warto zachować ostrożność.
Często pojawiają się pytania, czy nawet najłagodniejsze formy, takie jak retinyl palmitate są wykluczone ze stosowania w czasie ciąży i karmienia piersią. Ze względów bezpieczeństwa należy wstrzymać się z kuracją. Warto dodać, że skóra w okresie ciąży ulega różnym zmianom, a jej reakcje na konkretne składniki kosmetyków mogą się nasilić. Oznacza to, że retinol mógłby prowadzić do podrażnień i reakcji niepożądanych, z tego względu warto go unikać.
Jaką rolę odgrywa witamina A dla ludzkiego organizmu?
Witamina A ma znaczenie nie tylko dla prawidłowego wyglądu i kondycji skóry, ale dla zdrowia całego organizmu. Jest istotna dla prawidłowej pracy układu odpornościowego, odgrywa istotną rolę w procesie specjalizacji komórek. Pomaga nie tylko zachować zdrową skórę, ale ma znaczenie także dla utrzymania prawidłowego stanu błon śluzowych. Odgrywa istotną rolę dla prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku i przyczynia się do prawidłowego widzenia. Uczestniczy także w metabolizmie żelaza w organizmie.
Niedobór witaminy A w organizmie
Wśród objawów mogących świadczyć o niedoborze witaminy A zalicza się m.in. ślepotę zmierzchową, nazywaną także kurzą ślepotą. Dłużej trwający niedobór może prowadzić do wysychania rogówki i spojówki oka oraz do zmętnienia i rozmiękczania rogówki. Jeżeli dojdzie do nadmiernego łuszczenia się nabłonków, może dojść do tworzenia kamieni w drogach moczowych i żółciowych, a także nadmiernego rogowacenia naskórka.
Jakie skutki wywołuje hiperwitaminoza, czyli nadmiar witaminy A?
Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy A może wywoływać negatywne skutki zdrowotne. Co stanie się, jeśli przekroczymy zalecane stężenie witaminy A? Wśród konsekwencji dostarczania zwiększonych ilości można zaobserwować senność, bóle głowy, wymioty i złuszczanie się naskórka. W grupie wczesnych objawów warto wymienić także suchość skóry i włosów, łamliwość paznokci i pękanie warg. Po dużych dawkach retinolu w późniejszym okresie może pojawić się wzmożona utrata włosów, zmiana zabarwienia skóry na żółto-czerwone, świąd skóry, zapalenie spojówek, powiększenie wątroby i śledziony.
Nadmiar witaminy A może powodować długotrwałe szkodliwe skutki u dzieci, ponieważ może doprowadzić do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego z uciskiem na tarcze nerwów wzrokowych, a także zahamowania wzrostu, czy powstawania bolesnych obrzęków. Warto dodać, że nie należy stosować retinoidów z innymi preparatami zawierającymi witaminę A, ponieważ podnosi to ryzyko wystąpienia hiperwitaminozy.
Jak uzupełnić poziom witaminy A?
Uzupełnienie poziomu witaminy A w organizmie opiera się na codziennym stosowaniu pokarmów będących jej bogatym źródłem. Zalicza się do nich: marchew, natkę pietruszki, szpinak, jarmuż, brokuły, morele, brzoskwinie, mleko i jego przetwory, masło, jaja. Dawki witaminy A, jakie powinniśmy dostarczyć uzależnione są od płci, wieku i stanu fizjologicznego organizmu. Jeżeli z różnych przyczyn nie mamy możliwości, aby zwiększyć udziału pokarmów z witaminą A w diecie, można sięgnąć po suplement diety od sprawdzonego producenta.
Źródła:
1. Jarosz M., Rychlik E, Stoś K., Charzewska J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. S. 172-176.
2. Bojarowicz H., Płowiec A. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 352-356.
Przedstawiony materiał ma charakter informacyjny i nie stanowi porady lekarskiej.
Opis stanowi informację o substancjach i ich możliwościach zastosowania na podstawie dostępnych informacji w artykułach naukowych (PubMed, Scorpus, Elsevier), Internecie, prasie, książkach naukowych. Materiał nie stanowi opisu suplementu diety, ani innego produktu zawierającego opisane składniki.
W przypadku stosowania suplementów diety pamiętaj, że bardzo ważna jest zrównoważona i zbilansowana dieta. Nie przekraczaj zalecanej porcji dziennej, przechowuj suplement w miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Zawsze czytaj etykiety, a na nich zalecenia i ostrzeżenia, a w razie wątpliwości zawsze konsultuj stosowanie z lekarzem.