Brak produktów w koszyku.
No products in the cart.
Substancje czynne – Czym są, rodzaje
Substancje czynne – czym są, rodzaje
Pojęcie substancje czynne słyszymy często, czy jednak każdy z nas ma świadomość, co ono dokładnie oznacza? To związek chemiczny wchodzący w skład leku, jednak często określenie to stosowane jest błędnie w określeniu innych grup składników. Przygotowaliśmy krótki poradnik, a w nim dokładnie wskazujemy, co to jest substancja czynna. Podamy również przykłady składników zaliczanych do tej kategorii!
Spis treści
Substancja czynna – co to jest?
Substancją czynną określa się substancję wywołującą działanie biologiczne w żywym organizmie. Prowadzi ona do powstawania pewnych zmian, a wszystkie następstwa określane są właśnie działaniem substancji czynnych. Substancja czynna może wywoływać efekt:
Substancja czynna najczęściej wykazuje właściwości przeciwzapalne, obniżające ciśnienie tętnicze krwi, regulujące gospodarkę hormonalną. Substancja aktywna może być również stosowana w celu łagodzenia bólu, zainicjowania lub zahamowania pewnych procesów w organizmie. Obok substancji czynnych często pojawia się określenie substancji pomocniczych. One z kolei wyróżniają się różnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi, a są stosowane w celu uzyskania konkretnej formy gotowego produktu. Różni się tym od substancji czynnej, że w konkretnej ilości (zastosowanej w preparacie) nie może wywierać działania leczniczego.
Rodzaje substancji czynnych
Podstawowy podział substancji czynnych zakłada różnicowanie ich pod względem mechanizmu działania. Jedną z kategorii są substancje czynne wykazujące mechanizm receptorowy. Grupa ta obejmuje składniki aktywne, które łączą się z receptorami żywego organizmu. Receptor wykazuje zdolność do tworzenia połączeń z substancją, a w efekcie prowadzi do wystąpienia efektu, np. terapeutycznego. Substancja aktywna może wykazywać zarówno działanie stymulujące, jak i hamujące. Znane są także substancje czynne wpływające bezpośrednio na aktywność enzymatyczną. Pobudzają lub blokują działanie enzymów obecnych w żywym organizmie. Enzymy mogą wpływać na przebieg procesów metabolicznych, przemianę związków chemicznych oraz wiele procesów życiowych.
Kolejną kategorią są substancje czynne wpływające na zahamowanie konkretnego etapu przemian biochemicznych, a w konsekwencji wywołują np. działanie terapeutyczne. Wśród substancji aktywnych wyróżnia się także te, które modyfikują aktywność kanałów jonowych, które regulują przepływ przez błony komórkowe – substancje aktywne mogą je blokować lub otwierać.
Podział substancji czynnych i ich działanie
Inny podział różnicuje substancje czynne ze względu na ich pochodzenie. Wyróżniamy zatem substancje:
Choć najczęściej mówi się o substancjach czynnych o działaniu przeciwzapalnym lub przeciwbólowym, to lista korzystnego wpływu na zdrowie człowieka jest zdecydowanie dłuższa. Substancjami aktywnymi możemy uchronić się przed wieloma uciążliwymi objawami i chorobami. Związek chemiczny może poprawiać wydolność psychofizyczną, przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu, zmniejszać ryzyko zawału serca i innych chorób układu krążenia, wykazywać działanie ochronne na kości i stawy, a także przyczyniać się do redukcji masy ciała poprzez zahamowanie apetytu, czy przyspieszenie procesu spalania tkanki tłuszczowej.
Od czego zależy działanie substancji czynnej?
Choć wydawać się może, że leki zawierające tę samą substancję czynną będzie wywoływać taki sam efekt, to jednak to stwierdzenie nie jest zgodne z prawdą. Owszem, działanie preparatu uzależnione będzie od substancji aktywnych w nim zawartych, jednak zazwyczaj stanowią one zaledwie niewielką część produktu. Ostateczny efekt uzależniony będzie od dawki substancji czynnej, ale także od zawartości pozostałych składników (m.in. substancji pomocniczej) oraz formy leku. Popularną substancją czynną jest paracetamol. Substancja ta działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Właściwości przeciwzapalne natomiast wykazuje ibuprofen.
Substancje czynne pochodzenia naturalnego
Rośliny są cennym źródłem wielu składników aktywnych – zawarte są w różnych częściach roślin i to właśnie z tego powodu do produkcji leków i suplementów diety wykorzystuje się liście, nasiona, owoce, korzenie lub łodygi. Są one stosowane głównie w profilaktyce różnych schorzeń. Do grupy substancji bioaktywnych pochodzenia roślinnego zalicza się m.in. saponiny. Wykazują one działanie przeciwgrzybiczne, przeciwbakteryjne i przeciwpasożytnicze. Kolejną grupą związków są flawonoidy, które działają antyoksydacyjnie, przeciwalergicznie, antyagregacyjne (przeciwdziałają powstawaniu zakrzepów), odtruwające (wiążą metale ciężkie), moczopędnie, żółciopędnie i pobudzająco na wątrobę. Mogą także obniżać poziom cholesterolu we krwi i chronić przed rozwojem miażdżycy.
Wśród popularnych alkaloidów wymienia się:
Inną grupą czynnych substancji czynnych są olejki eteryczne, a wśród nich olejek miętowy o działaniu przeciwbakteryjnym, olejek melisowy wykazujący działanie uspokajające, olejek koprowy, który korzystnie działa na dolegliwości żołądkowe
Substancje czynne wykorzystywane w leczeniu i ich zamienniki
Jeżeli chcemy zmienić lek na inny, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ substancje czynne zawarte w lekach mogą wykazywać odmienne działanie – wpływa na nie m.in. postać leku oraz zawarte substancje pomocnicze. Dopiero po konsultacji i uzyskaniu pozwolenia możemy sięgnąć po inne tabletki, kapsułki, proszek lub maści. Ma to znaczenie ze względu na bezpieczeństwo oraz uniknięcie reakcji niepożądanych lub interakcji z innymi produktami leczniczymi. Specjalista dokładnie znający skład leku będzie w stanie udzielić nam wskazówek w odniesieniu do indywidualnego stanu zdrowia, aktualnych potrzeb, obecnych chorób i dolegliwości, a także stosowanych innych leków. Mając świadomość, że w suplementach diety i ziołach również obecne są substancje aktywne, należy poinformować lekarza o ich przyjmowaniu, zanim zaleci nam konkretne preparaty. To ważne, ponieważ niektóre składniki mogą wchodzić w interakcje i hamować lub potęgować działanie leków
Żródła:
1. Sadowska A. i in. Substancje bioaktywne w surowcach pochodzenia roślinnego i roślinach zielarskich.
2. Baraniak J., Kania M., Suplementy diety, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego a lek roślinny w świetle współczesnej fitoterapii. Dostęp: http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2016/01/pf_2015_177-183.pdf
3. https://leki.pl/substancje-czynne
Poznaj nasze produkty
TE WPISY MOGĄ CIĘ ZAINTERESOWAĆ
Inozytol Właściwości, działanie, dawkowanie i opinie
Inozytol Inozytol to substancja zaliczana do grupy alkoholi cukrowych, która stosowana jest wspomagająco m.in. w zespole policystycznych jajników. Ponadto pomaga regulować pracę całego układu nerwowego, może regulować poziom cukru we krwi i niektórych hormonów. Jak inozytol działa na płodność i …
PABA – Co to jest? Właściwości i zastosowanie
PABA Wśród substancji niezbędnych dla zachowania zdrowia organizmu pojawiają się nie tylko popularne związki, ale również takie, o których nie słyszymy na co dzień. Jedną z nich jest kwas para aminobenzoesowy, częściej znany pod nazwą PABA, a czasami określany jako …
Cytrynian magnezu. Co to jest? Opinie, Działanie i Właściwości
Cytrynian magnezu Magnez zaliczany jest do podstawowych pierwiastków mineralnych niezbędnych dla utrzymania zdrowia organizmu. Jego głównym źródłem powinna być zróżnicowana dieta, ale w niektórych przypadkach warto zwrócić uwagę na suplementy diety. Pojawia się wówczas pytanie: jakie formy magnezu są najlepiej …
Cytrynian magnezu. Co to jest? Opinie, Działanie i Właściwości